Tükenmişlik kendisini yüksek binaların arasında artık sıkışmış hisseden bir beyaz yakalıda gösterebileceği gibi yeni doğum yapmış bir annenin, lise çağında bir çocuğu eğitmeye çalışan bir öğretmenin, partneriyle ilişkisinde problemleri olan bir bireyin ya da yüzlerce çalışanı olan bir şirket sahibinin zihninde de gösterebilir.
Fiziksel ve zihinsel bitkinlik hali, sahip olunan sorumluluktan çekinme ve kaçma, öfke ya da sinirlilik duyguları tükenmişliğin temel belirtileridir. Bazen durum o kadar ciddileşir ki kişiler (özellikle bakım verenler ve hizmet sektörü çalışanları) sorumlu oldukları kişilere ve işe dair tutkularını, şefkatlerini ve isteklerini kaybetmiş gibi hissederler. Artık işinizi etkili bir şekilde yapamayacağınızı hissetmek de tükenmişliğin sinyali olabilir.
Bunun yanında kişiler yaşadıkları günlük stresi tükenmişlik duygusundan ayırt etmekte zorlanabilirler. Tanım olarak tükenmişlik, sanki iyileştirilemezmiş gibi hissedilen uzun süreli ve müdahaleye aç bir deneyimdir. Stres kısa süreliyse veya belirli bir hedefe bağlıysa genelde zararlı olmamakla birlikte kişiyi motive eden bir durum bile olabilir. Fakat bu bahsettiğimiz stres hiç bitmiyorsa ve boşluk, ilgisizlik ve umutsuzluk duygularıyla birlikte geliyorsa, bu tükenmişliğin göstergesi olabilir.
Tükenmişlikle Başa Çıkmak İçin Neler Yapılabilir?
Psikolog Duru Erdem, tükenmişlikle mücadelenin en kilit noktası kişinin bu konudaki kabulü ve kendine güveni, sorun odaklı düşünme becerisini geliştirmesi ve tükenmişliği hangi alanda yaşıyor olursa olsun o alandaki sınırlarını gözden geçirmesidir. Bireylerin kişisel sınırları, aşırı esnek ya da aşırı katı olduğunda, çevresindeki olumlu veya olumsuz etkilerle uyum sağlamakta zorlanabilir. Bu durum, kişinin tükenmişlik hissi yaşamasına neden olabilecek önemli bir faktör olabilir.
Tükenmişlikle Başa Çıkmak İçin Yapabileceğiniz Bazı Şeyler:
- Kendinizi dinleyin ve duygularınızı kabul edin. Tükenmişlik, ciddiye alınması gereken bir durumdur. Kendinizi kötü hissediyorsanız, bunu bastırmaya çalışmayın. Duygularınızı ifade edin ve neden böyle hissettiğinizi anlamaya çalışın.
- Sınırlarınızı belirleyin ve onlara saygı gösterin. Ne kadar iş yapabileceğinizi ve ne kadarını hayır diyebileceğinizi bilin. Kendinize karşı dürüst olun ve kendinizi aşırı zorlamayın.
- Düzenli egzersiz yapın ve sağlıklı beslenin. Fiziksel ve zihinsel sağlığınız, tükenmişlikle başa çıkmada önemli bir rol oynar. Düzenli egzersiz yapmak ve sağlıklı beslenmek, stresi azaltmaya ve enerji seviyenizi yükseltmeye yardımcı olabilir.
- Yeterince uyuyun. Uyku, vücudunuzun ve zihninizin dinlenmesi için gereklidir. Yeterince uyumazsanız, daha kolay strese girebilir ve tükenmişlik hissi yaşayabilirsiniz.
- Stres yönetimi tekniklerini öğrenin. Meditasyon, derin nefes alma ve yoga gibi stres yönetimi teknikleri, stresi azaltmaya ve rahatlamaya yardımcı olabilir.
- Destek alın. Tükenmişlik, tek başına başa çıkılması zor bir durum olabilir. Arkadaşlarınız, aileniz veya bir terapistten destek almak, zor zamanlarda size yardımcı olabilir.
Eğer tükenmişlik belirtileri yaşıyorsanız, bu durumu hafife almayın. Hemen harekete geçin ve sorunun kaynağını anlamaya çalışın. Yukarıda bahsedilen önerileri uygulayarak tükenmişlikle başa çıkmanıza yardımcı olabilirsiniz.
