Şeker hastalığı(diyabet), tüm dünyada ve ülkemizde görülme sıklığı giderek artan, ciddi organ kayıplarına yol açan ve insanların yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilen kronik bir hastalıktır. Bireyleri bu hastalıktan korumak veya hastalığın etkilerinden korumak için beslenme, egzersiz, tıbbı tedavi ve eğitimden oluşan dört temel yöntemle mümkündür. Görüldüğü gibi diyabet, yaşamınızda başta beslenme alışkanlıklarınız olmak üzere bazı değişikliklerin oluşmasını gerektirmektedir. Kan şekerini oluşturan asıl kaynak yiyeceklerdir ve bu nedenle sağlıklı beslenme diyabette tedavinin temelidir. Şeker hastalığını öğrenmek, onu kontrol altına almanın ilk adımıdır. Bu yazımda sizlere şeker hastalığında beslenmede nasıl bir yol izleyebileceğimizden bahsedeceğim.
Kaç öğün beslenmeliyiz
Gün içinde yemeniz gereken öğün sayısı diyabetinizin tipine, aldığınız medikal tedaviye, fiziksel aktivite düzeyinize ve o andaki kan şekeri düzeyinize bağlı olarak değişir. Diyabeti olan kişi öğün atlamamalıdır. Öğün atlamak bir sonraki öğünde daha fazla besin tüketmenize, böylece daha fazla enerji almanıza ve de kan şekerinizin daha fazla yükselmesine neden olur. İster tip1 diyabet ister tip 2 diyabet olsun tüm bireyler 3 ana ve 3 ara olmak üzere 6 öğün yaparak günlük ihtiyaçları olan besinleri almalıdır.
Bireyler iki üç saat aralıklarla beslenmelidir. Bir gün içinde yenilmesi gereken yiyecekler gün içine yayılmalı sık ve az yemek alışkanlık aline getirilmelidir. Böylece kan şekerinin daha az yükselmesi sağlanıp insülin veya ilaç kullanımı daha dengeli olup, insüline veya ilaca olan gereksinim azalacaktır.
Ara öğünlerde neler tüketebilirim
Ara öğünlerde 10-15 gram karbonhidrat içeren besinlerin yenmesi kan şekerinizi dengede tutmak için yeterli olacaktır. Ara öğünler için en iyi seçim ekmek veya ekmek yerine geçen; 2-3 adet diyet bisküvi, 2 adet etimek, 2-3 adet grisini veya galeta, çeyrek simit, bir küçük çay bardağı leblebi gibi besinler tüketilebilir. Bunların yanında az yağlı süt, yoğurt, peynir veya ayran gibi bir protein ürünü de ekleyerek güçlendirebilirsiniz. Posa miktarı yüksek olduğu için meyve de tercih edilmelidir. Ara öğünler her zaman yanımızda taşıyabileceğimiz küçük miktarlarda, uygun gıdalar olmalıdır.
Diyabette posanın faydaları nelerdir
Posa yiyeceklerin sindirilemeyen kısmıdır. Posası yüksek olan besinler tüketmek bireylere şekerinin yavaş yükselmesini, insülin ihtiyacının azalması gibi faydalar sağlar.
Diyetteki posa miktarını arttırmak için;
- beyaz ekmek yerine kepekli ekmek tercih edilmeli,
- pirinç yerine bulgur tercih edilmeli,
- meyve suyu yerine meyve yenilmeli,
- kabuklu yenebilen meyveler iyice yıkandıktan sonra kabukları soyulmadan yenmeli,
- Günde en az 5 porsiyon sebze/meyve yenmeli,
- Öğünlerde salata yenmeli,
- Kurubakalgiller sıklıkla tüketilmelidir (haftada 3 kez).
Diyabette egzersizin faydaları nelerdir
Şeker hastası olan bireylerde kan şekeri kontrolünde beslenmenin önemli olduğu kadar fiziksel aktivitenin de büyük bir önemi vardır. Fiziksel aktivite, besinlerin parçalanması sonucunda oluşan şekerin emilerek kana geçmesinden kaslarda kullanımını sağlar. Böylece kan şekerinde düşme sağlanır. Ayrıca insülin ihtiyacınızı azaltır. Ancak, yanınızda mutlaka kesme şeker veya meyve suyu bulundurun çünkü kan şekerinizde ani düşmeler yaşanabileceğini unutmayın. Haftanın her günü en azından 3 günü uygulanmalıdır. Özellikle aksam yemeğinden sonra yapılmalıdır. Gün içinde mutlaka bir ana yemekten 1-2 saat sonra uygulanmalıdır. Günlük 30- 60 dk arasında yapılmalıdır.
Şeker Hastalığında Genel Beslenme Nasıl Olmalıdır
- Besin çeşitliliği sağlanmalıdır
- Günde en az üç ana üç ara öğün beslenilmelidir
- İdeal vücut ağırlığı korunmalıdır
- Besinler doğru hazırlanmalı, doğru pişirilmeli ve doğru saklanmalıdır
- Ekmek ve diğer tahıllar yeterli miktarda tüketilmelidir
- Glisemik indeksi düşük besinler tercih edilmelidir.
- Posa tüketimi arttırılmalıdır
- Meyve suları yerine meyvelerin kendisi tercih edilmelidir.
- Kurutulmuş meyveler sınırlı miktarda tüketilmelidir.
- Şeker tüketimi azaltılmalıdır
- Tuz tüketimi azaltılmalıdır
- Doymuş yağ tüketimi azaltılmalıdır.
- Su ve diğer sıvılar yeterli miktarda tüketilmelidir.
- Kalsiyum içeriği yüksek besinler tüketilmelidir.
- Alkol ve sigara içilmemelidir.
- Düzenli fiziksel aktivite yapılmalıdır.
- Tatlandırıcılar kullanılabilir.
Unutulmamalıdır ki diyabetli kişinin beslenmesi kişiye özeldir , bir beslenme ve diyet uzmanı tarafından düzenlenmelidir. Doğru, düzenli ve sağlıklı beslenin sağlıklı kalın.